12 Eylül…..

Bugünlerde 12 Eylül sorumluları yargılanıyor ya sözde.. Video konferans sistemi ile, çay kavhe içerek. Kendi ifadelerine göre "Adil olsun" diye hem sağdan hem soldan insanlari öldürmüşler, gözaltinda yok etmişler, hapse atmışlar.. Yani boş yere insanlar gereksiz büyük acılar çekmişler. Dün akşam düşündümde, ben o dönemi sadece yazılanlardan, çizilenlerden, anlatılanlardan biliyorum.. Yani çok sonra haberdar oldum.. 12-13 yaşlarındaydım. Almanya'ya geleli 1 yıl olmuş, şimdiki gibi türk tv leri yoktu.. Alman tv lerindeki haberleride anlamiyoruz.. Türkei diye birseyler geçiyordur muhtemelen ama anlamıyoruz işte..  Eve Tercüman gazetesi gelirdi ama yüzüne bile bakmazdık.. Baba bulmaca çözmek için alırdı gazeteyi:) 

Ama hatırladığım başka şeyde alman tv lerinde Yilmaz Güney filmleri gösterilirdi o dönem.. Sürü, Duvar, Yol.. Oysa o dönemler Kadir İnanir'lı Banu Alkanlı, bir sürü filmler vardı, niye onları göstermezlerki diye sinirlenirdik.. Meğer en güzel filmleri gösteriyorlarmış..  Akşamları 40 dakika Köln radyosu türkçe yayın yapardı, o dinlenirdi.. Ama ben bu haberleri hic duymadım, duysamda anlamadım.. Evdede böyle konusmalar olmazdı hiç.. Zaten annemizi 3 ay sonra kaybedince  bizim acımız bize yetmiş olmalı.. Yani dünyadan bi habermişiz o zamanlar.. Bazen bilmemek dahamı iyi oldu diyorum.. Çünkü herkes farklı yaşamış 12 Eylül'ü, herkes farklı acılar çekmiş.. Herkesin bir yanı yarım kalmış.. 

Dün akşam bu konuyu arkadaşıma sordum.. Acaba o dönemi hatırlıyormu, nasil yaşamıştı? 

Bana 12 Eylül, başlıklı bir yazı göndermiş.. Ki o dönemler 6-7 yaşlarında.. Ve yazdıkları tüyler ürperten cinsten.. 

İzniyle bloğumda paylasmak istedim.. 

"Uygun görürsen seve seve" dedi.. 

Buyrun:

12 Eylül…..

12 Eylül pek cok insan gibi bizi de deldi geçti Server. Hayatımı öncesi ve sonrası olarak ayırabileceğim kadar deldi geçti. Çok anlatmısımdır bunları, konusmusuzdur ama 12 Eylül deyince yine anlatmak istiyorum.

Sağ – Sol fark etmedi bence. 12 Eylül ve sonrasında her iki kesimin Sol tabi başta olmak üzere çok acılar cektigini, cok yaralandıklarını ve sonrasında da düzelinmediğini, düzeltilemediğini düşünüyorum. İki tarafda kaybetti.

12 Eylül öncesi sana evimizi anlatayım. Evimiz her zaman çok misair alan bir ev olmuştur. 12 Eylül öncesinde çok keyifli, çok neşeli, çoşkulu, kocaman sofraların kuruldugu bir evdi. Dayımların, yengemlerin kocaman kütüphaneleri vardı köydeki evimizde. Köyden ve cevremizden bir sürü insan gelir oradan kitap alır okur, iade ederdi.  Meydan Laurouse’u, İngilizce Time Dergilerini, Hayvanlar alemi ile ilgili kitapları, Saglıkla ilgili kitapları vs oradan tanımıstım. Tabiki ilgi alanıma girenleri.  12 Eylül sonrasınde ise ev yine kalabalık ama sessiz ve hüzünlü bir ev oldu. Beyazdı yaşam – Siyaha döndü. Ara renk yok. Ara duygu da kalmadı.

1980 Ocak ayının başında evimiz birden dolmaya başladı. Evimizin yazlık ve kışlık misafirleri olurdu. Yazın gelenler kısın gelmez kısın gelenler yazın gelmezdi. Ama bu sefer hepsi birbirine karışmıştı. Anlam veremedigim bir kalabalık vardı. Çetin Dayı gelmişti. Çetin Dayı dedemden korkar gelemezdi, çok içerdi, dedem de ona bu nedenle kızardı o gelmezdi, gelemezdi. O vardı. Salih Dedem gelmişti. O da bir yaz misafiri idi, kışın ortasında gelmişti. Elmas Ninem bizim yattıgımız odada sedirin üstüne yatmış arkasını insanlara dönerek yatmış aglıyordu. Elmas ninem ağlamazdı, insan yanında yatılmaz, insana arkanı dönemezdin. Ananneme sormuştum, Elmas Ninem neden aglıyor diye, o da bana Oglu Besim Dayı Almanya’da trafik kazası gecirmiş ona üzülüyor dedi. Anannem o kış gününde bir taraftan insanlara yemek yapmaya calısıyor, bir taraftan koca kazanlarda camasır kaynatıyor bahcede. Bilirsin eskiden camasırı kaynatırlardı, beyazları;) bir taraftan da gelenle gidenle ugrasıyordu. Bende onun eteğinde dolanıyordum. Anlamaya calısıyorum. Dedem ortada yok o kalabalık icinde.Meğer o evden uzak durmaya calısıyormus, Sinop’ta-Erfelek’te dolasıp duruyormus. Herkes cok dikkatliydi, fısır fısır bir şeyler konusuyorlar, gizli saklı.

Bir gün, kac günü biz böyle yasadık bilmiyorum ama bir gün Hamza Dayı ile Basri Dayı anannemi yine yattıgımız odada divanın kösesine cektiler. Oturttular onu duvar dibine. İkiside karsısında ayakta. O da zaten kısa boylu bir kadındı. Onlar da uzun boylu kocaman adamlar benim o zamanki halime göre dev adamlar, sana bir sey söyleyecegiz yenge dediler. Celalettin hastalanmıs, Hülya ile birlikte Sinop’a geliyorlarmış. Anannemin değirmisi çözüldü o anda. Omuzlarına dogru düştü uçları. Almanya’da doktor mu kalmadı, siz bana oğlum ölüyorda geliyor desenize dedi. O an değişti benim ve çevremizdeki tüm insanların yaşamı. O an anannem basladı cığlık çığlığa ağlamaya ve 2008 e kadar bu sekilde agladı. O cığlığı, o haykırmayı, o çaresizliğini, o dizlerini dövmesini, o odadan odaya gidip insanlara beni de öldürün ben bu acıya dayanamam diyerek yalvarmasını unutamam. O anda Tüfekler, tabanca ortadan kaldırıldı. Ben bıcakları sakladıgımı hatırlıyorum, kendini öldürmesin diye. O andan itibaren onu bırakmadım hic. O nereye gitse bende peşinden gittim. Korudum güya onu, gözetledim kendine zarar vermesin diye.  O anda ev doldu. Sanki insanlar etrafta saga sola saklanmış gibi herkes anında o saklandıgı yerden cıktı ve ev doldu. Sonra cenazenin Türkiye’ye gelmesini bekledik. Bir gece uyandım. Salonda Türk Bayragına sarılı bir tabut. Sonra sabah uyandıgımda o tabut yattıgımız odaya gelmiş. Dedemin yatagının üstüne koymuslar. Bayragın kokusunu ve kuması unutamam hic. Çinko bir tabuttu. Cenaze icinden cıkmadı hic. Acmadılar. Sadece anannem görmek istedigi icin yüzüne denk gelen bir alanı kesmişlerdi. Merdivenin basında oturuyordum yukarda. Dedem Cagırdı asagıya. Gittim. Beni odaya götürdü, kucagına aldı ve bak kızım dayın dedi. Onun gülen yüzünü gördüm.Gözleri hafif acıktı. Ben aglayınca yeniden yere bıraktı beni.

Anannem camın önünde oturuyordu ve herkes o camın önüne gelip onunla konusuyorlardı. Sonra Almanya dan geldiklerini ögrendigim insanlar; ananneme sözler verdiler; ‘’ kanı yerde kalmayacak ana ‘’… Kimdi ki katili … ? Yıllar sonra öğrenecektim kim oldugunu Hürriyet gazetesinden. Hürriyet gazetesinde bu kadar acık, net bir şekilde okumak hele kanımı dondurmuştu. 12 Eylül döneminde Yurtdışındaki cinayetlerin, ölen insanların isimleri ve yasadıkları sehirlerin isimleri verilerek, dayımın ismini orada okumustum ve o dönem ölen 2 kişinin daha. Bu cinayetlerin MİT ve BND ile ortak olarak organize edildigini, Türk Ocaklarında ki insanların bu cinayetleri işlemeye azm ettirildiklerini yazmıştı Hürriyet. Bu bir sol gazete degildi, yani öyle bir taraf degildi. Alman bir adamın arastırmasıydı bu ve kitabı da vardı. Kısaca Camiden cıkıp bu cinayeti işlemişti katil. Kimdi ki katil …?  

Cenaze evden cıkacagı zaman beni komsumuzun evine götürmüşlerdi. Herhalde ananemi o halde görmemem icin. Onların evinin penceresinden bende omuzlarda tasının cenazeyi izlemiştim. Cok kalabalıktı. Hava soğuktu.. 

Annem Oğuz ile gelmişti Türkiye’ye (ben anannem ve dedemin yanında yasıyordum zaten) ve Oğuz'u oyalamam için bana bırakmışlardı. Cenazeden sonraydı. Hatırlıyorum iskemle/kücük tabure, onun etrafındayız elimde ip var ve Oguz, zaten mızmızdı, niye zırladıgını hatırlamıyorum ama annem beni o gün ilk ve son defa dövdü. Ama öyle böyle değil. Kiren sopası ile, evire cevire dövdü. Valla etlerim morarmıştı, o kadar yani. Tabi bu cenazeden sonra yasanan bir olay. Sanırım annem iyice tükenmişti ve kurban ben oldum:) Annem, Oğuz ben dayımın odasında uyuduk. Anneme sordum, dayımı kimler öldürdü diye, o da köpekler öldürdü demişti. Cocuksun. Gelde çık işin içinden…

Sonra Eylül geldi. Darbenin yapıdıgı günü hatırlamıyorum tam. Ama her gün ve hic bir ajansı kacırmayan dedeme bir haber sonrasında Muhtıra ne demek diye sordugumda, bana bunu bilmedigim icin kızmıstı. Ondan sonra hic unutmadım Muhtırayı:)

Büyük Yengem aranıyordu. Dayım öldügünde 2. Ogluna hamile idi. Cenazede bir konusma yapmıs, Evren ve ekibine Cuntacılar dediği için onuda arıyorlardı ve o bu yüzden uzun zaman Türkiye’ye gelememişti.. Dayım ölünce herşey bitmedi. Ondan sonra başka bir hayat başladı. Sık sık polis, asker bizi ziyaret eder oldu. Dedem, tüm silahlarının ruhsatı olmasına ragmen özellikle tabancasının yerini kimseye söylememi sıkı sıkı tembihlemişti. Tabanca da, Eski evimizde her odada banyo vardı, yattıgımız odanın banyosunun icinde mandal torbası gibi bir torba asılı idi. İcine, sabunluk, sabun veya özel esyaların saklandıgı o bez torbanın icinde idi:) Bazan düşünürdüm, ya agzımdan kacırırsam diye, belkide kacırdıgım için dedem bana söylemişti:) Evdeki tüm kitapları sakladık. Samanlıgın oraya gömdük, olmadı, ambarın altına gömdük, olmadı, cevizin altına gömdük, olmadı, evde yüklüklerin üstüne sakladık. Ve en son o da sanırım 12 Eylül sabahı idi yaktık. O sabah ev sessiz. Ben kiminle yatmışsam sabah da onunla uyanmak isteyen bir cocuktum. Eger onu yanımda, etrafımda göremiyorsam vay haline onun. Onu bulana kadar pijama ile tarla, bag, bahce ne varsa dolasır, bagıra bagıra onu arardım. Uyandım. Anannem yok. Dedem yok. Sonra bir ara kapıdan gecti birisi. Fırladım peşinden arka odaya bir şey tasıyorlar. İkiside sessiz. Ocak yanıyor. Ocakta kitaplar yanıyor. O gün Dolabın üstüne sakladıkları 3 bavul kitabı yaktılar. Dedem Bülent Ecevit’in bir kitabını atese atmadan durdu, baktı kapagına baktı ve attı. O ateşi unutmam. Piramit gibi yığılmış kitapların ateşini. Sonra duydum ki Orhan Dayım tutuklanmıs. Ve kitapları nedeni ile tutuklanmıstı. Ve bizimkilerde baska bir acı daha kaldıramayız diyerek bu izleri de ortadan kaldırmıslardı.

Bir gün asfaltın kıyısındayım. Önümden hızla bir Murat 124 gecti. Arabanın arka penceresinden yarı beline kadar dışarı fırlamış bir adam ve icerde onu iceri cekmeye calısanlar, dokunsa bana degecek, gözümün önünden imdaaat diye bagırarak gecti-gitti. O zaman hep gördügüm bir rüya vardı. Köyümüz askerler tarafından basılıyor, top atesine tutuluyor ve beni o atesin ortasından komsumuz bir nine vardı hep o kurtarırdı. Sonrasında evde yalnız kalamadım. Evde kalacagım zaman mutlaka kapıyı acık bırakırdım. Tavuk, köpek, inek ne varsa bahce de iceri girsin de ben de yanlızlıgımı hissetmeyeyim diye. Eski evimizin duvarı ahırla bitişikti. Tuvaletin penceresinden ahırın içini görürdün. Bir gün tuvalete gidecegim. Üst kata zaten korkumdan cıkamıyorum, kapıyı actım, karsımda bir göz bana bakıyor. Tuvaletin bir kapısı vardı, istenirse oaradan ahıra inilebilinecek. O kapının üzerindeki delikten bakıyor bir cift göz bana.  Dondum. Hareket edemiyorum, bagıramıyorum. Bu ne zaman hareket etti, gözlerini kırptı anladım ki buzağ. Şapşal şey. O günkü korkumu anlatamam:)

Evet korkular kaldı geriye, hüzün kaldı, aglamak kaldı, anannemi ondan sonra gülerken hatırlamam hic, mutluluklarımız gitti, birbirimizden uzaklaştık tüm aile, yasaklar kaldı. Anannem mesela ondan sonra hiçbir Cumartesi günü çamasır yıkamadı. Kırık-çıkık tedavi eden bir kadındı, artık kimsenin canının yanmasına dayanamadıgı icin bu işleri bıraktı. Agladı, agladı, agladı…. Saklamayı ögrendim ben ondan sonra, sorunların üzerini örtmeyi, gömmeyi. Ve sonrası. Yaşadıgım hic bir sıkıntı, sorun kimse tarafından fark edilmedi. Görmediler, duymadılar, bilmediler…

Bence 12 Eylüller daha çok anlatılmalı. Daha çok yazılmalı, daha çok filmleri çekilmeli…. İnsanlar bunun ne demek oldugunu daha iyi anlamalı, anlayabilmeli Server. Bu bizim yasadıgımız. Ben 6,5-7 yasında idim bunları yasadıgımda. Bu benim gözümden 12 Eylül. Kimbilir kimlerden neler aldı daha... Anannem ‘’ bası yastıkta ölseydi bu kadar üzülmezdim belki ‘’ derdi. Düşün kayıpları düşün, cenazesini bile alamamıs-bulamamış, anne-baba, eşleri,kardesleri, cocukları düşün, idamları düşün, sakat kalanları düşün, işkence görenleri düşün, tecavüz edilenleri düşün…. Bir daha yaşanmaması için, birbirimizi anlamak için, empati kurmak icin, duymak için, hissetmek için, anlamak için, çözüm bulmak için, kardeşce yaşamak için bence çok çok çok daha çok anlatılmalı ve bu bilinmeli...

Ayça..

Görseller internetten.. Isimsiz.. Bilsem Yazardim:)